Veel mensen vinden het niet prettig om te doen, maar er is geen ontkomen aan: soms moet je nee zeggen om te voorkomen dat je niet meer aan je eigen werk toe komt. Nee zeggen is daarmee een vorm van assertief gedrag. Helaas is nee zeggen voor veel mensen erg moeilijk, vooral voor hulpverleners zoals artsen. In dit artikel vind je tips om nee te zeggen als dat nodig is.

Voor- en nadelen van nee zeggen

Er zijn allerlei redenen waarom het moeilijk is om nee te zeggen.

• Mensen helpen is een van je drijfveren, daarom ben je arts geworden. Door nee te zeggen krijg je het gevoel dat je iemand in de steek laat die je nodig heeft en dat gaat in tegen je kloppend hart als zorgverlener.
• Je vindt het onbeleefd of onvriendelijk om nee te zeggen.
• Je wilt de ander niet teleurstellen. Hij geeft jou zijn vertrouwen, maar je wijst hem af door nee te zeggen.
• Je wilt geen conflict met de ander. Als hij gaat aandringen kun je daarom besluiten om toch maar ja te zeggen, terwijl je dat eigenlijk niet wilt.
• Je durft geen nee te zeggen, omdat dat consequenties kan hebben voor je carrière, je opleiding of je beoordeling. Dus haal je als coassistent de koffie en doe je als aios de diensten op de feestdagen.

Als je deze redenen op een rijtje ziet, zou je zeggen dat nee zeggen helemaal niet verstandig is. Maar er is een andere kant aan dit verhaal. Nee zeggen heeft namelijk ook een aantal belangrijke voordelen.

• Respect: Door af en toe nee te zeggen, laat je zien dat je jezelf en je tijd op waarde schat. Mensen vinden dat misschien niet leuk, maar ze zullen je er wel om respecteren en op waarde schatten.
• Dubbele tijdsbesparing: In de eerste plaats doordat je het werk waar je nee tegen hebt gezegd niet hoeft te doen, in de tweede plaats doordat mensen voortaan beter nadenken voordat ze je benaderen. Het is voor hen veel gemakkelijker om naar iemand toe te gaan waarvan ze weten dat die altijd ja zegt.
• Betrouwbaarheid: Doordat je soms nee zegt, kun je je tijd en energie besteden aan de zaken waar je eerder ja tegen hebt gezegd. Daardoor lukt het je beter om je afspraken op tijd na te komen.
• Minder stress: Mensen die geen nee zeggen, voelen zich daar vaak niet goed bij. Ze hebben veel klussen op hun bord en zitten niet aan het stuur van hun eigen leven. De combinatie van werkdruk en controleverlies is een grote risicofactor voor stress.

Hoe stel je prioriteiten?

Soms kan het lastig zijn om te bepalen of je ergens ja of nee tegen moet zeggen. De volgende vragen kunnen je helpen om tot een beslissing te komen. Lees verder →

Ondanks alle tips om stress te vermijden, de stressbron te veranderen en adaptief om te gaan met je eigen reactie op stress, zul je nog steeds stress blijven tegenkomen in je werk en je privéleven.

Een onderdeel van het omgaan met stress is stress accepteren. Als je die strategie overslaat, stel je een erg hoog doel aan jezelf: een stressloos bestaan. De gedachte “Ik heb alle tips om beter met stress om te gaan toegepast, maar nu ben ik verdorie nog steeds niet 100% ontspannen!!!” is op zich al een bron van stress.

Hier vind je vijf tips om stress op een constructieve manier te accepteren en er minder last van te hebben.

Probeer het oncontroleerbare niet te controleren

Het is al eerder genoemd: een belangrijke oorzaak van stress is controleverlies.
En veel dingen in het leven zijn niet te controleren: Vertraagde treinen, onvriendelijke mensen en het feit dat het 7 graden Celsius en regenachtig is in het weekend dat mijn zoon met de scouting op kamp gaat.

Als je vaak gefrustreerd bent over oncontroleerbare dingen, eis je van jezelf het onmogelijke. Geen wonder dat je gestrest bent: je gevoel van gebrek aan controle is namelijk terecht.

Denk daarom eens na of je misschien grip probeert te houden op zaken die niet te controleren zijn. Lees verder →

Deze aflevering van de serie over omgaan met stress gaat over adaptatie als strategie voor het omgaan met stress. Adaptatie betekent dat je jezelf aanpast aan stressfactoren, zodat ze je minder stress opleveren. Adaptatie is een goede strategie van omgaan met die stress die je nu eenmaal niet kunt vermijden of veranderen.

Waar we in ons stressmanagement de meeste last van hebben, is onze eigen automatische reactie op stressfactoren. We reageren dan emotioneel en trekken te snel negatieve conclusies. Hoe meer last we hebben van een bepaalde stressfactor, des te sterker is dit automatisme.

Het is dus zaak om die automatische reactie op stress uit te zetten. De essentie van adaptatie is dat je bewust omgaat met jouw eigen reactie op stress.

Voorbeelden van adaptatie zijn:

Ga geen verloren gevecht aan

Onrechtvaardigheid is een belangrijke bron van stress. Soms gaat het dan over bureaucratisch werk dat je moet doen voordat je een patiënt kan helpen, maar het kunnen ook organisatieveranderingen zijn die je werkstress opleveren.

Helaas kun je dit soort oorzaken van stress doorgaans niet veranderen. Ze bevinden zich buiten je invloedssfeer en alle energie die je erin steekt is eigenlijk verloren. Vergelijk dat soort momenten met een kayak in een sterke stroming. Door hard te roeien verspeel je je energie, maar als je niet tegen de golven vecht, kom je op een nieuwe plek uit waar je de stroming weer mee hebt.

Omgaan met stress door reframing

Reframing komt uit de communicatie- en reclamewereld. Letterlijk is framing het inlijsten van een schilderij, maar in de nieuwe betekenis staat het voor het inbedden van een boodschap in een context.

Een paar voorbeelden die iedereen kent: Lees verder →

Overal om ons heen bevinden zich bronnen van stress. Soms zijn het omstandigheden zoals tijdsdruk, soms zijn het dingen zoals haperende computersystemen en soms zijn het andere mensen waardoor we ons gestrest voelen. Stress hoeft niet per se slecht te zijn, maar teveel stress leidt tot gezondheidsklachten en slechter functioneren.

De eerste stap in het omgaan met stress is het zoveel mogelijk elimineren van vermijdbare stressfactoren. Helaas is dat niet altijd mogelijk, sommige bronnen van stress moet je toch onder ogen zien.

In dat geval ga je over naar de tweede stap van stressmanagement: onderzoek of je iets kunt veranderen of beïnvloeden aan de stressfactor, zodat je minder last van stress hebt.

Omgaan met stress door verwachtingsmanagement

Verwachtingsmanagement is een duur woord, maar het is niet meer dan aandacht hebben voor de verwachtingen van anderen en daar bewust meer omgaan. Als je aan verwachtingsmanagement doet, laat je in een vroeg stadium weten wat die ander van jou kan verwachten. Dat schept duidelijkheid en voorkomt gedoe in een later stadium.

Een voorbeeld daarvan is het gesprek bij opname in een verpleeghuis. Een onderdeel van dit gesprek is verwachtingsmanagement. Wat kan de patiënt de komende tijd zoal verwachten en wat niet? Hoe zijn de afspraken en verkeersregels? Hoe kan hij ongenoegens vroegtijdig kenbaar maken, zodat ze snel kunnen worden opgelost? Lees verder →