Een kenmerk van perfectionisme is het voortdurend streven naar perfectie, ook als die perfectie helemaal niet haalbaar is. Op deze manier geeft de perfectionist zichzelf eigenlijk een onmogelijke opdracht, die gedoemd is om te mislukken.

“Focus op wat kan” is daarom een van de zeven stappen om beter om te leren gaan met perfectionisme. Maar hoe kun je het perfectionistische denken doorbreken?

Pannenkoek-drogredenering

Als je ergens mee bezig bent en merkt dat je alleen tevreden kunt zijn met een perfect resultaat, denk dan eens aan de pannenkoek-drogredenering.

De pannenkoek-drogredenering houdt in dat je van jezelf verwacht dat je iets in één keer goed doet, terwijl je weet dat de meeste mensen niet eens in één keer een goede pannenkoek kunnen bakken.

Als je er even over nadenkt, is het alleen redelijk om van jezelf verwachten dat je iets in één keer perfect doet, als dat gemakkelijker is dan het bakken van een pannenkoek.

Sta dus even stil en stel jezelf deze vraag:

Is hetgene dat ik nu perfect wil doen ook echt gemakkelijker dan het bakken van een pannenkoek?

Als dat niet zo is, reken er dan op dat het niet meteen voor 100% goed zal gaan en maak er het beste van.

Als het wel zo is, vraag je dan eens af of het de moeite waard is om je er zo druk over te maken…

Onmogelijke opdrachten

Mensen geven zichzelf vaak onmogelijke opdrachten. Perfectionisten hebben hier meer last van, omdat ze zich zo vastbijten in de drang om ook onmogelijke opdrachten perfect te vervullen.

Hoe kun je voorkomen dat je hiermee blijft worstelen?

Onder ogen zien welke soorten onmogelijke opdrachten er zoal zijn, is een goed begin.

Absolute opdrachten
Dit zijn opdrachten die worden geformuleerd als “altijd” of “nooit”. Vaak zijn het verwachtingen die je van jezelf hebt, zonder dat je je daarvan bewust bent.

Het vervelende van “altijd” of “nooit” is dat het maar één keer hoeft mis te gaan en je opdracht is mislukt. Door op deze manier te denken maak je het jezelf heel moeilijk om iets nieuws uit te proberen en daarvan te leren. Het mag immers nooit misgaan.

Denk aan voorbeelden zoals:

• Ik moet het iedereen altijd naar de zin maken.
• Ik moet altijd aardig zijn.
• Ik mag nooit fouten maken.
• Ik mag nooit gezichtsverlies lijden.

Herkenbaar?

Denk dan eerst eens na of je jezelf eigenlijk wel dit soort opdrachten wilt geven.

Waarom zou je het mensen bijvoorbeeld altijd naar de zin willen maken? Is het niet veel beter om voor jezelf op te komen, je grenzen aan te geven en nee te zeggen?

Probeer de woorden “altijd” en “nooit” ook eens te relativeren en bedenk een nieuwe formulering die beter past bij wat je echt wilt.

Wat dacht je bijvoorbeeld van: “Ik wil zo min mogelijk fouten maken en als ik fouten maak, zorg ik ervoor dat ik er wat van leer.”

Herstellen van het verleden
Dit zijn de opdrachten waarmee je probeert te herstellen wat er in het verleden is misgelopen.

Je lijkt dan op een brandweerman die zich heeft verslapen en sindsdien steeds met emmers water rondsjouwt.

De realiteit is: Wat in het verleden is gebeurd, kun je niet veranderen.

Maar blijven vasthouden aan het verleden levert wel problemen op. Mensen die in het verleden blijven hangen, missen het heden.

En mensen die iets proberen goed te maken wat ze in het verleden hebben gemist, ontdekken vaak dat hun behoeften in de loop van hun leven zijn veranderd. Als dat niet zo zou zijn, zouden alle mannen brandweerman zijn en alle vrouwen ballerina: de typische kinderfantasieën over “later als ik groot ben”.

Vooruitlopen op de toekomst
Deze onmogelijke opdracht houdt in dat je een doel wilt bereiken, zonder de weg te willen afleggen.

Ik zie dit af en toe bij studenten die wel dokter willen zijn, maar het niet willen worden.

Een voorbeeld hiervan is de student die in paniek raakt als hij zijn boeken van het aankomende studiejaar aanschaft, terwijl hij denkt:
“Dat zijn allemaal onderwerpen waar ik nog niets van weet!”

Sommige dingen zijn nu nog onmogelijk en hebben tijd nodig. Je kunt wel proberen te forceren, maar met een beetje geduld wordt het allemaal veel gemakkelijker.

Gras groeit niet harder door eraan te trekken.

Tegenstrijdige opdrachten
Opdrachten waarbij tegenstrijdige belangen moeten worden gediend spelen ook een grote rol bij perfectionisme.

Door het ene belang te dienen, schaad je het andere belang. Dit verschijnsel komt zo vaak voor bij artsen, dat ik er een heel eigen onderwerp van heb gemaakt.

Hoe verder?
Denk eens na over de onmogelijke opdrachten die een rol spelen in jouw leven.

Wordt het gemakkelijker om ze te herkennen nu je dit gelezen hebt?
Zou je ze kunnen herformuleren, zodat ze niet meer onmogelijk zijn?
Zijn ze moeilijker dan het bakken van een pannenkoek? Eis dan niet van jezelf dat ze in één keer helemaal goed moeten worden uitgevoerd.