Ken je die situatie? Je hebt alles goed op een rijtje: Je weet van jezelf dat je een perfectionistische inslag hebt, maar je hebt daar best een aardige balans in gevonden, zodat je er weinig last van hebt. Ineens merk je dat je perfectionisme erger wordt. Andere mensen reageren erop en het lijkt alsof er inderdaad iets is veranderd. In eerste instantie heb je misschien niet in de gaten wat er aan de hand is, maar vaak blijkt er sprake te zijn van een conflict tussen tegenstrijdige belangen.

Eén van de beroemdste perfectionisten die in de problemen raakt door tegenstrijdige belangen is natuurlijk HAL, de computer uit 2001 – A Space Odyssey. Als eerste prioriteit moest HAL de astronauten in zijn ruimteschap veilig naar Jupiter brengen, maar als geheime opdracht moet hij ervoor zorgen dat ze de ware reden voor hun reis niet ontdekken. De manier waarop HAL met dit conflict omgaat, is een van de spannendste verhaallijnen van de film.

Je bent natuurllijk geen computer, maar voor perfectionisten is het extra lastig om te maken te krijgen met tegenstrijdige belangen. Vanuit je perfectionisme wil je alles 100% goed doen, en dat kan per definitie niet als belangen tegenstrijdig zijn.

Een paar voorbeelden van de dilemma’s waar je in je loopbaan mee te maken kunt krijgen:

Werk of gezin

Vlak na je studie is het meestal niet zo problematisch als je werk bijna al je tijd opslokt. Het wordt zelfs een beetje van je verwacht. In die tijd ga je jezelf ook wijsmaken dat je als “perfecte” arts elke avond pas na 7 uur het ziekenhuis dient te verlaten, anders neem je je werk niet serieus.

Maar hoe gaat dat als je een gezin krijgt en dat ook nog perfect wilt runnen? Lange dagen maken en in de weekends doorwerken is moeilijk te combineren met het “perfecte” vader- of moederschap.

Leidinggevende of professional

In de medische wereld gebeurt het vaak dat een goed functionerende arts of verpleegkundige doorgroeit als leidinggevende. In mijn eigen loopbaan is dat ook zo gegaan en het heeft een aantal voordelen: Je weet waar het werk over gaat en wat de echt belangrijke dingen zijn in de zorg.

Maar als goede leidinggevende ben je niet de spreekbuis en belangenbehartiger van de mensen aan wie je leiding geeft. Je bent verantwoordelijk voor het grotere geheel en moet ook impopulaire maatregelen kunnen nemen.

Het kan veel energie kosten om een brug te slaan tussen je rol als vakinhoudelijke professional, die uitstekend begrijpt waar zijn collega’s mee zitten, en perfecte manager, die het budget op orde heeft en stuurt op grote lijnen. Als je beide rollen perfect wilt vervullen, geef je jezelf een onmogelijke opdracht.

Zorgverlener of werknemer

Veel werkers in de gezondheidszorg proberen de “perfecte” zorgverlener te zijn en helemaal dienstbaar te zijn aan hun patiënten. Dit kan heel ver gaan: Ik ken artsen die afzien van het salaris wat ze eigenlijk toekomt, omdat ze denken dat ze hiermee hun patiënten duperen.

Een opmerking die ik vaak hoor in het onderwijs over medische professionaliteit is: Je moet voor jezelf kunnen zorgen voordat je voor een ander zorgt.

Dit betekent dat je als arts ook moet kunnen opkomen voor je eigen rechten als werknemer, zonder je schuldig te voelen naar je patiënten toe.

Volgen of sturen?

Patiënten worden steeds mondiger en artsen moeten een manier zoeken om hierop aan te sluiten. Dit betekent dat je niet alleen de patiënt moet volgen, maar soms ook stevig uit de hoek moet kunnen komen om hem verder te helpen.

Helaas is er weinig onderwijs over medische communicatie waarin artsen leren om die sturende rol weer op zich te nemen, want we wilden toch juist van die paternalistische houding af? Toch ben ik ervan overtuigd dat de arts die niet alleen kan volgen en begrijpen, maar ook kan sturen en confronteren, beter voor zijn patiënten kan zorgen.

Jezelf ontwikkelen of vasthouden aan wat je hebt

Een laatste dilemma waar je mee te maken kunt krijgen is je eigen ontwikkeling. Op een dag klopt je talent op de deur en zegt tegen je: ik word onderbenut. Je werk is niet gemakkelijker dan vroeger, maar je bent er zelf beter in geworden.

Nu voel je de behoefte om een nieuwe stap te zetten. Maar aan de andere kant voel je loyaliteit naar je werkplek en naar je patiënten. Zij kunnen er niets aan doen dat jij doorgroeit.

Wat nu?

In al deze voorbeelden is perfectionisme de aanleiding voor je onbehagen.

Maar als je wat verder doordenkt, is het een signaal dat er iets anders aan de hand is. Neem dat signaal serieus en onderzoek wat er eigenlijk aan de hand is. Wat is de onderliggende reden van je onbehaaglijke gevoel? Heb er eens een gesprek over met iemand die je in vertrouwen kunt nemen.

Ik wens je veel succes bij het zetten van de volgende stappen!