Beroepen in de gezondheidszorg behoren tot de meest stressvolle beroepen die bestaan. Heel wat artsen lijden aan stress symptomen zoals hyperventilatie en spanningshoofdpijn. Als die stress langdurig blijft bestaan, lopen ze het risico op een burn out waardoor ze langdurig uit kunnen vallen. Hoe vroeger de stress symptomen worden gesignaleerd, des te beter zijn de vooruitzichten om de stress goed aan te pakken. Daarom is het voor iedere arts zaak om de vroege tekenen van stress te kennen en te signaleren bij zichzelf.

Dit probleem is ook bekend bij kranten en vaktijdschriften, kijk maar eens naar artikelen zoals “Ruim 70% van de huisartsen kampt met stress” en “Jonge specialist gestresst door niet-medische zaken“. Artsen hebben te maken met technisch ingewikkeld werk, geringe foutmarges in hun werk, hoge eisen die gesteld worden aan het contact met patiënten en de voortdurende confrontatie met lijden, maar dat zijn niet de belangrijkste redenen voor stress.

De twee belangrijkste oorzaken van stress bij artsen zijn organisatorische factoren (simpel gezegd: toenemende administratie en problemen met het management) en persoonlijke factoren (simpel gezegd: perfectionisme en besluiteloosheid).

Onder de artsen die ik coach en begeleid is stressmanagement vaak een verbeterpunt waarin die arts zich nog kan ontwikkelen, maar de meeste artsen zullen hun stress symptomen niet spontaan ter sprake brengen. Dat is ook niet zo vreemd, en wel om de volgende reden.

Stress is controleverlies

De essentie van stress is namelijk het gevoel geen controle te hebben. En controleverlies is in onze maatschappij gekoppeld aan zwakte. Je moet je zaakjes goed voor elkaar hebben, dan kan je immers niets overkomen, is het volksgeloof. Zeker artsen moeten altijd “in control” zijn, want als ze die controle ook maar even verliezen, kunnen er slachtoffers vallen.

Bovendien bestaat de motivatie van veel artsen uit “het gevoel hebben dat ik het verschil maak”. De controle over je werk verliezen komt daarmee heel dicht bij je diepste drijfveren voor het vak. Het is dus niet zo vreemd dat veel artsen een drempel ervaren om over stress te praten.

Zij lopen tegen een nog hogere drempel aan als ze serieus willen worden genomen. Als een arts bij een collega te rade gaat over dit probleem, dan krijgt hij meestal een advies als “Ik heb dat zelf ook gehad, ik zou het maar even rustig aan doen.” En dat advies is ongetwijfeld goed bedoeld, maar het helpt niet mee aan het verminderen van stress.

De eerste stap van stressmanagement bestaat namelijk uit goed analyseren: Van welk type stress is hier sprake? Wat zijn de oorzaken? In hoeverre wordt de stress veroorzaakt door interne of externe factoren? Welke strategieën heeft de betreffende persoon om ermee om te gaan? Pas als dit allemaal duidelijk is, kan er een zinvol advies worden gegeven.

Escalatie van stress symptomen

Stress begint vaak sluipend. In het begin heeft de betrokkene niet in de gaten wat er aan de hand is en de stress symptomen nemen langzamerhand steeds meer toe. Hoe eerder de symptomen worden herkend, des te eerder kan er gewerkt worden aan een plan voor stressmanagement zodat de betrokkene adequaat en gezond om kan gaan met stress.

• Het gevoel te falen: allerlei zaken glippen je door de vingers, je voelt je opgejaagd of overweldigd. Dus ga je harder en langer werken en minder delegeren, zodat je er zeker van bent dat het werk goed wordt gedaan. Misschien overweeg je om een cursus time management te gaan doen, maar dat is niet altijd genoeg om de stress te doorbreken.
• Je merkt dat je steeds meer geïrriteerd wordt. Irritatie is een signaal dat je moeite hebt om met stressoren om te gaan, of het nu dingen, omstandigheden of mensen zijn. Die irritatie uit zich meestal niet in de richting van de veroorzaker van de stress! Na een lange werkdag is je lontje ’s avonds zo kort geworden dat je agressief wordt tegen andere automobilisten of thuis uitvalt tegen de kinderen.
• Cynisme en afstomping. Nu kom je aan de duistere zijde. Ogenschijnlijk raken de stress en de spanning van het werk je niet meer, maar dat komt doordat je in een emotionele loopgraaf zit. Een cynicus is een idealist die bang is om alweer te worden teleurgesteld. Iedere arts heeft tijdens zijn opleiding of coschappen wel voorbeelden gezien van cynische artsen en zich voorgenomen nooit zo te worden. Onthoud dat voornemen!
• Je lichaam komt ook in protest, denk hierbij aan stress symptomen zoals hyperventilatie, slecht slapen en spanning die zich uit als rugpijn, nekpijn of duizeligheid.

Omgaan met stress

Het slechte nieuws: Het aantal uren in de dag neemt niet toe, de patiënten worden niet minder veeleisend en de administratie moet nog steeds gedaan worden. Maar toch is er ook goed nieuws: er zijn er veel mogelijkheden om stress bij jezelf te verminderen.

Maar die vragen wel iets van je.

De eerste stap is het herkennen en erkennen van stress symptomen bij jezelf. Zie ze onder ogen als je last van ze hebt en neem de verantwoordelijkheid voor de rol die jij zelf speelt bij het creëren of in stand houden van stress. In een volgend artikel gaan we de oorzaken van stress onderzoeken.

Navigatie

Home › Stressmanagement › Stress symptomen herkennen bij jezelf