Deze aflevering van de serie over omgaan met stress gaat over adaptatie als strategie voor het omgaan met stress. Adaptatie betekent dat je jezelf aanpast aan stressfactoren, zodat ze je minder stress opleveren. Adaptatie is een goede strategie van omgaan met die stress die je nu eenmaal niet kunt vermijden of veranderen.

Waar we in ons stressmanagement de meeste last van hebben, is onze eigen automatische reactie op stressfactoren. We reageren dan emotioneel en trekken te snel negatieve conclusies. Hoe meer last we hebben van een bepaalde stressfactor, des te sterker is dit automatisme.

Het is dus zaak om die automatische reactie op stress uit te zetten. De essentie van adaptatie is dat je bewust omgaat met jouw eigen reactie op stress.

Voorbeelden van adaptatie zijn:

Ga geen verloren gevecht aan

Onrechtvaardigheid is een belangrijke bron van stress. Soms gaat het dan over bureaucratisch werk dat je moet doen voordat je een patiënt kan helpen, maar het kunnen ook organisatieveranderingen zijn die je werkstress opleveren.

Helaas kun je dit soort oorzaken van stress doorgaans niet veranderen. Ze bevinden zich buiten je invloedssfeer en alle energie die je erin steekt is eigenlijk verloren. Vergelijk dat soort momenten met een kayak in een sterke stroming. Door hard te roeien verspeel je je energie, maar als je niet tegen de golven vecht, kom je op een nieuwe plek uit waar je de stroming weer mee hebt.

Omgaan met stress door reframing

Reframing komt uit de communicatie- en reclamewereld. Letterlijk is framing het inlijsten van een schilderij, maar in de nieuwe betekenis staat het voor het inbedden van een boodschap in een context.

Een paar voorbeelden die iedereen kent:

• Coca Cola  maakt geen reclame waarin  gezegd wordt dat haar zoete drankje lekker is, maar laat jonge, mooie en actieve mensen zien die het drinken.
• McDonald’s adverteert niet met de voedingswaarde van haar producten, maar laat ouders zien hoe leuk kinderen het vinden om naar de Mac te gaan.
• Apple kan haar computers tegen hogere prijzen verkopen, omdat een Apple de gebruiker het gevoel geeft stijlvol, onafhankelijk en anders te zijn.

Reframing kun je ook gebruiken om anders tegen je eigen stressfactoren aan te kijken.

• De file is bijvoorbeeld een goed moment om te telefoneren, zodat je dat niet meer hoeft te doen als je op de plaats van bestemming bent aangekomen.
• Autorijden kan voelen als tijdverspilling, maar je kunt het ook gebruiken om te luisteren naar muziek, interessante luisterboeken of medische podcasts.
• Door een fout in mijn agenda ging ik onlangs op een te vroege datum naar een opdrachtgever. Ik had kunnen balen, omdat ik een hele werkdag kwijt was, maar door dit voorval hadden we onverwacht een inspirerend gesprek over onze toekomstplannen en ideeën voor een gezamenlijke onderneming. De rest van de dag heb ik dan ook besteed aan het uitwerken van plannen die nog tot een mooie samenwerking gaan leiden.

Relativeer

Als je goed kijkt (en sommige mensen hoeven daar helemaal niet veel moeite voor te doen) kun je altijd wel dingen vinden waarover je niet tevreden bent. Maar het omgekeerde is ook waar. En hoe vaker je dat doet, des te beter word je erin. Door te relativeren krijg je meer oog voor de lichte kant van het leven, heb je meer energie en minder stress.

Een tijdje geleden worstelde ik tijdens werk in een ziekenhuis met een probleem dat me de nodige werkstress opleverde. Ik begon er moedeloos van te worden en besloot een blokje om te lopen en even uit te waaien. Toen ik langs de radiotherapie liep, kwam een jonge vrouw van een jaar of 20 naar buiten in gezelschap van haar moeder. Ze was bleek, mager en had een pet op haar kale hoofd. Maar wat me het meeste opviel was dat beiden de slappe lach hadden en vrolijk naar de parkeergarage liepen. Een relativerend schouwspel kon ik me niet voorstellen.

Relativering is de reden dat ik destijds heb gekozen voor het verpleeghuis als werkplek. Tijdens mijn coschap zat ik met een groep jonge verpleeghuisbewoners in een ontmoetingsruimte. Een vrijwilliger bracht een dienblad met koffie, maar struikelde waardoor de koffie over de vloer ging. De bewoner die naast mij zat, wees naar een symbool op het voorblad van zijn elektrische rolstoel en zijn spraakcomputer zei:”Gehandicapt”.

Stress door jezelf

Eén van je grootste bronnen van stress ben je zelf. Stoppen met perfectie te eisen van jezelf is een uitstekende vorm van stressmanagement. Perfectionisme is een grote bron van stress. Helaas is perfectionisme wijdverspreid onder artsen en het heeft ook goede kanten. Het zorgt ervoor dat je je werk serieus doet en dat je veel moeite steekt in alles wat je doet. Maar het heeft ook negatieve kanten die energie verslinden en je veel stress opleveren.

Als je voortdurend perfectie van jezelf eist, faal je ook voortdurend omdat perfectie niet bestaat.

Houd oog voor het positieve

Positief denken is niet zaligmakend. Door mezelf maar voor te houden hoe mooi mijn tuin is, gaat het onkruid echt niet weg. Maar positief denken, gekoppeld aan doelgerichte acties, is heel sterk. Sta af en toe eens stil bij wat je allemaal hebt. Wees blij om de mensen die om je geven, ook als je gestrest bent. Als arts heb je een van de mooiste beroepen die er bestaan en dat is het zeker waard om een paar eenvoudige tips te proberen voor het verminderen van stress.

Navigatie

Home › Stressmanagement › Omgaan met stress: adaptatie